Χύτας Δ. Γιάννης
              Χειρουργός Ορθοπαιδικός MSc
              

Η δισκοπάθεια και η δισκοκήλη (κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου) δεν είναι η ίδια πάθηση. Δισκοπάθεια ονομάζουμε την απώλεια της δομικής ακεραιότητας του μεσοσπονδυλίου δίσκου. Δισκοκήλη ονομάζουμε την προβολή ή εξώθηση του πυρήνα του μεσοσπονδυλίου δίσκου εκτός αυτού. 
Ανατομία - Κινησιολογία
Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι αποτελούν βασική δομική μονάδα της σπονδυλικής μας στήλης. Απορροφούν μέρος των κραδασμών που δέχεται ο κορμός μας. Επίσης, καθιστούν δυνατή την κίνηση των σπονδύλων και μας επιτρέπουν να σκύβουμε και να στρίβουμε τον κορμό μας. Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος αποτελείται από τον πηκτοειδή πυρήνα, ένα ζελατινοειδές «μαξιλαράκι» που βρίσκεται στο κέντρο του δίσκου, και αλεπάλληλες στοιβάδες από ανθεκτικούς αλλά ελαστικούς ινώδεις δακτυλίους που περιβάλλουν και προστατεύουν τον πυρήνα. Οι δακτύλιοι αυτοί έχουν παράλληλες παχιές δεσμίδες κολλαγόνου και ινοχόνδρινου ιστού, διαστρωματωμένες εναλλάξ. Αυτή η δομή καθιστά τους ινώδεις δακτυλίους ιδιαίτερα ανθεκτικούς σε πιέσεις.
Παθογένεια
Η δισκοπάθεια ξεκινά όταν οι ινώδεις δακτύλιοι τραυματίζονται και σπάνε. Αυτό μπορεί να γίνει με την άρση μεγάλου βάρους που θα πιέσει τους δίσκους πέρα από τα όριά τους. Αν η άρση βάρους γίνει με τον κορμό σκυμμένο εμπρός (σε κάμψη) ή και σε στροφή, τότε το βάρος δεν κατανέμεται ομοιόμορφα στους δίσκους και οι πιθανότητες να τραυματιστούν και να σπάσουν κάποιοι από τους ινώδεις δακτυλίους πολλαπλασιάζονται. Σιωπηλή απειλή για τους δίσκους αποτελεί το λεγόμενο «επαναλαμβανόμενο μικροτραύμα». Εδώ έχουμε φυσιολογικά φορτία, τα οποία όμως δεν κατανέμονται ομοιόμορφα στη σπονδυλική στήλη και στους δίσκους λόγω κακής στάσης στην εργασία, στις δουλειές του σπιτιού, στην οδήγηση. Σε αυτή την περίπτωση ακόμα και αυτά τα φυσιολογικά φορτία μπορούν να προκαλέσουν ενδοδισκική εκφύλιση σε βάθος χρόνου. Εκτός από την στάση του σώματός μας, η κακή φυσική κατάσταση, οι δονήσεις, το κάπνισμα, η πτωχή διατροφή, το αυξημένο σωματικό βάρος, κληρονομικοί και άλλοι παράγοντες μπορούν αθροιστικά να εντείνουν το μικροτραύμα των μεσοσπονδύλιων δίσκων.
Από την δισκοπάθεια στην δισκοκήλη
Όταν το τζέλ του πηκτοειδούς πυρήνα εισχωρεί ανάμεσα στις ρωγμές των τραυματισμένων ινωδών δακτυλίων και «φουσκώνει» μια μεριά του δίσκου προς τα έξω, τότε έχουμε προβολή (κήλη) μεσοσπονδυλίου δίσκου. Αν το υλικό του πυρήνα διαπεράσει τις στοιβάδες τον δακτυλίων τότε το φαινόμενο ονομάζεται πρόπτωση μεσοσπονδυλίου δίσκου, ενω αν υλικό του πυρήνα βγει εκτός του δίσκου στον νωτιαίο σωλήνα τότε έχουμε απόπτωση αυτού. Οι δισκοκήλες στην οσφυική μοίρα αφορούν σε συντριπτικό ποσοστό (98%) τους τελευταίους δυο μεσοσπονδύλιους δίσκους, αυτόν μεταξύ του τέταρτου και πέμπτου οσφυϊκού σπονδύλου (Ο4-Ο5) και αυτόν μεταξύ πέμπτου οσφυϊκού σπονδύλου και ιερού οστού (Ο5-Ι1). Αυτό συμβαίνει γιατί οι εν λόγω δίσκοι δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις, καθώς επωμίζονται το βάρος όλου του κορμού, όπως το ισόγειο διαμέρισμα μίας πολυκατοικίας δέχεται το βάρος όλων των από πάνω ορόφων.
Από την δισκοκήλη στην ισχιαλγία
Το τραύμα που περιορίζεται μόνο στους ινώδεις δακτυλίους του μεσοσπονδυλίου δίσκου δεν είναι απαραίτητα επώδυνο. Μελέτες έχουν δείξει ότι μόνο το εξωτερικό 1/3 των δακτυλίων συνδέεται με νευρικές απολήξεις που μεταφέρουν μηνύματα πόνου στον εγκέφαλο. Έτσι είναι δυνατόν να έχουμε τραυματίσει μεγάλο μέρος ενός ή και παραπάνω δίσκων μας και να μην έχουμε πονέσει ποτέ. Αρχικά ο πόνος συνήθως περιορίζεται τοπικά στη σπονδυλική στήλη, και στις λίγες περιπτώσεις που ο πόνος αντανακλά στο πίσω μέρος του ποδιού, δεν κατεβαίνει κάτω από το ύψος του γονάτου.
Στην περίπτωση όμως προβολής ή πρόπτωσης υλικού του πηκτοειδούς πυρήνα, τα συμπτώματα είναι πιο σοβαρά. Τα πιο συνήθη είναι ο έντονος πόνος βαθιά μέσα στο γλουτό, στο πλαϊνό ή το οπίσθιο μέρος του μηρού αλλά και κατά μήκος της γάμπας. Πολλές φορές παρατηρούνται μουδιάσματα, μυρμηγκιάσματα ή καψίματα στα ίδια σημεία ή ακόμα παρακάτω, στην ποδοκνημική και στα ακροδάκτυλα του ποδιού. Συχνά αναφέρεται και μυική αδυναμία του ποδιού, και σε βάθος χρόνου ατροφία αυτού. Η χωλότητα στην βάδιση είναι το πλέον σύνηθες σύμπτωμα.
Όλα αυτά συμβαίνουν γιατί η προβολή του δίσκου ερεθίζει την παρακείμενη νευρική ρίζα που εκφύεται από το κεντρικό νευρικό μας σύστημα, που κατόπιν σχηματίζει το ισχιακό νεύρο κατά μήκος του γλουτού.
Βοηθούν τα αντιφλεγμονώδη?
Ο ερεθισμός που προκαλεί η δισκοκήλη στην ρίζα είναι μηχανικής αλλά και χημικής φύσης. Το τζελ του πηκτοειδούς πυρήνα ερεθίζει χημικά το εξερχόμενο νεύρο. Λόγω του ότι το τζελ αυτό είναι υπό φυσιολογικές συνθήκες αποκλεισμένο εντός των ινωδών δακτυλίων του δίσκου, δεν έρχεται σε επαφή με το κυκλοφορικό μας σύστημα. Όταν λοιπόν ελευθερωθεί υλικό εκτός του δίσκου, το ανοσοποιητικό μας σύστημα μας το αντιλαμβάνεται ως ξένο σώμα και προσπαθεί να το καταπολεμήσει. Συνεπώς, τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος. 
Συντηρητική αντιμετώπιση
Η ορθή αντιμετώπιση του προβλήματος ξεκινάει με την σωστή εκτίμηση της έκτασης αυτού. Η εκτίμηση αυτή συμπεριλαμβάνει ενδελεχή διερεύνηση του ιστορικού του ασθενούς, έλεγχο της λειτουργίας του νευρικού και μυοσκελετικού του συστήματος και των απεικονιστικών εξετάσεων (ακτινογραφία, αξονική ή μαγνητική τομογραφία). Αν ο ασθενείς υποφέρει και από άλλα χρόνια νοσήματα, μπορεί να χρειαστούν και επιπλέον εξετάσεις (αίματος, ούρων κτλ.).
Η λέξη-κλειδί στην συντηρητική αντιμετώπιση της δισκοκήλης είναι «αποσυμπίεση». Όσο το βάρος του σώματός μας πιέζει τον τραυματισμένο μεσοσπονδύλιο δίσκο, τόσο το πυρηνικό υλικό θα εξωθείται εκτός αυτού, ερεθίζοντας την παρακείμενη νευρική ρίζα και παρατείνοντας τα συμπτώματα της ισχιαλγίας.
Με την αποσυμπίεση της σπονδυλικής στήλης και την σωστή διαχείριση της φλεγμονής αποκαθίσταται η φυσιολογική αιμάτωση του νεύρου και επανέρχεται σταδιακά η φυσιολογική λειτουργία του ποδιού. Ο ασθενής ξαναβρίσκει την άνεση και ελευθερία στη βάδιση.
Πόσο γρήγορα θα γίνω καλά?
Η επούλωση μιας κήλης μεσοσπονδυλίου δίσκου αργεί σε σύγκριση με την απλή οσφυαλγία μηχανικής αιτιολογίας. Η διάρκεια και η πορεία της ίασης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η έκταση της κήλης, η ηλικία, το σωματικό βάρος και η φυσική κατάσταση του ασθενούς, το κάπνισμα και άλλα. 
Πρόληψη υποτροπής
Ακόμα και μετά την υποχώρηση του πόνου και του μουδιάσματος, είναι σημαντικό να δυναμώσει ο κορμός, ώστε να αποτραπεί η επανεμφάνιση των συμπτωμάτων. Επίσης πρέπει να τεθεί υπό έλεγχο το σωματικό βάρος του πάσχοντα. Το σκύψιμο πρέπει να γίνεται με τα γόνατα και βαθύ κάθισμα, όχι με την κάμψη του κορμού. Οι επίπονες εργασίες πρέπει να γίνονται τμηματικά, με μικρά διαλείμματα.